भरतपुर । चितवनका कतिपय सामुदायिक वनहरु आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकीय गन्तव्य बन्न थालेका छन्, तर ती सामुदायिक वनहरुले बनाएको पार्क र पिकनिक स्पटहरुमा पर्याप्त मात्रामा कङ्क्रिटका संरचनाहरु देखिन्छन् ।

यहाँका बरण्डाभारअन्तर्गत रहेका सामुदायिक वनहरुले खेर गएका जमिन, अग्ला डाँडाहरुमा पार्क, पिकनिक स्पट, सेल्फी जोन, वन्यजन्तु उपचार केन्द्र ९चिडियाघर० निर्माण गरेका छन्, तर, त्यसका संरचनाहरु प्रकृतिमैत्री हुन सकेका छैनन् । चितवन जिल्ला वन कार्यालयका सूचना अधिकारी बालकृष्ण खनालका अनुसार वनभित्र बनाइएका संरचनाहरु प्रकृतिमैत्री हुन सकेका छैनन् ।

सूचना अधिकारी खनालले भने, ‘पर्यापर्यटनको विकासमा सामुदायिक वनहरु लागेका छन्, तर उनीहरुले बनाइएका संरचनाहरु अझै प्रकृतिमैत्री हुन सकेका छैनन् । वनमा बनाइएको पार्कदेखि पिकनिक स्पटसम्म, बस्ने चियरदेखि सेल्फी जोनसम्म सबै संरचना प्रकृतिमैत्री हुनुपर्छ, त्यो अझै हुन सकेको छैन ।’ उनले कतिपय सामुदायिक वनले बस्ने ठाउँ कङ्क्रिटको बनाएको बताए ।

उनले भने, ‘गेट पनि फलामको नबनाएर कलात्मक काठको बनाइनुपर्छ, पिकनिक स्पटका लागि बनाइएका घरहरुमा खरको छानो हुनुपर्छ, साना घरहरु खडाइ र काठको हुनुपर्छ, तर त्यो सामुदायिक वनहरुले कार्यान्वयनमा ल्याएका छैनन् ।’

भनिन्छ, हिउँदको घाम पिकनिकको याम हो । यही हिउँदको घामलाई सदुपयोग गर्दै चितवनका सामुदायिक वनहरुमा रहेका पार्क हेर्न र पिकनिकमा रमाउन आन्तरिक पर्यटकहरु पुगेका छन् । खेर गइरहेका वनका खोला, तालतलैया, अग्ला डाँडा तथा नदीका किनारहरु यतिबेला ‘पिकनिक स्पट’मा परिणत भएका छन् । वनहरुले पार्कसँगसँगै पिकनिक स्पटहरु बनाइरहेका छन् ।

सूचना अधिकारी खनालका अनुसार दुई वर्षसम्म कोरोना कहरका कारण यहाँका सामुदायिक वनहरुले आन्तरिक पर्यटक तान्न सकेका थिएनन्, यसवर्ष पार्क र पिकनिक स्पटमा आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटक पुगेका छन्, वनहरुले बनाउने संरचनाहरु प्रकृतिमैत्री हुन जरूरी छ । उनका अनुसार पर्यापर्याटन प्रवद्र्धन कार्यविधि, २०७५ अनुसार सामुदायिक वनले पर्यटकीय गतिविधि बढाएर आम्दानी गरिरहेका छन् ।

चितवनका ज्ञानेश्वर सामुदायिक वन, कंकाली सामुदायिक वन, जलदेवी सामुदायिक वन, नवजागृति सामुदायिक वन, पञ्चकन्या सामुदायिक वन, सतनचुली, रामवेल, चतुर्मुखी, भीमवली, लटौली, बटौली र बाघमारालगायत बरण्डाभारका १७ सामुदायिक वनले पर्यापर्यटनको गतिविधि बढाइरहेको वन कार्यालय चितवनले जनाएको छ ।

ज्ञानेश्वर सामुदायिक वनका पर्यापर्यटन समितिका संयोजक सुरवीर पोखरेलले वनका संरचनाहरु प्रकृतिमैत्री नै बनाइएको दाबी गरे । ज्ञानेश्वर सामुदायिकले वनले पर्यापर्यटनबाट मात्र वार्षिक २५ लाखसम्म आम्दानी गरेको उनले बताए । उनले भने, ‘आम्दानीले थप पार्क बनाइरहेका छौँ ।’

यस्तै, जलदेवी सामुदायिक वनका अध्यक्ष माधव देवकोटाले सकेसम्म संरचनाहरु प्रकृतिमैत्री बनाउन खोजेको बताए । उनले भने, ‘कतिपय संरचना प्रकृतिमैत्री बनाउन खोज्दाखोज्दै पनि सामग्रीको अभाव भइरहेको छ ।’ उनले पिकनिक स्पट, जिपलाइनबाट राम्रो आम्दानी भएको उनी बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘हप्तामा ५० हजार मानिस वनको पर्यटकीय क्षेत्रभित्र छिर्छन्, एक करोडको लगानीमा अर्को पार्क बनाउँदैछौँ ।’

पञ्चकन्या सामुदायिक वनका सदस्य धर्मराज अधिकारीले पिकनिक स्पटबाट वनको आम्दानी बढेको बताए । उनले भने, ‘आम्दानीले अहिले वनमा थप पर्यापर्यटनको गतिविधि बढाएका छौँ । दुई वर्ष कोरोनाले चहलपहल भएन, यो वर्षबाट पर्यटकीय गतिविधि बढेको हो ।’ उनका अनुसार शुक्रबार र शनिबार पिकनिक स्पट भरिभराउ हुन्छ ।

यस्तै, नवजागृति सामुदायिक वनका सहसचिव धु्रव पण्डितले सकेसम्म पार्कका संरचनाहरु प्रकृतिमैत्री बनाइएको बताए । उनले भने, ‘केही संरचनाहरु कङ्क्रिटका छन्, यसलाई पनि न्यूनीकरण गर्दै लगेर प्रकृतिमैत्री बनाउने कुरा छ ।’ काठका कलात्मक संरचनाहरु बनाउँदा चोरिने डर हुने उनी बताउँछन् । उनका अनुसार नवजागृतिले अहिले इको पार्क बनाइरहेको छ । पिकनिक स्पट यतिबेला भरिभराउ हुँदै आएको छ । चितवनमा ८९ वटा सामुदायिक वन रहेका छन् । दुई दर्जनभन्दा बढी सामुदायिक वनहरुले पर्यटकीय गतिविधि गरेका छन् ।