चितवन, फागुन २३। चितवनमा बीमा क्षेत्रमा काम गर्ने महिलाको सक्रियता बढ्दै गएकोे छ । पछिल्लो समय अन्य विभिन्न क्षेत्रसँग आवद्ध रहेका महिलाहरु बीमा क्षेत्रमा जोडिन थालेका छन् ।

गृहणी महिला, बैंक÷वित्त, एनजिओ÷आईएनजिओ, शिक्षण पेशा लगायतमा आवद्ध महिलाहरुका लागि बीमा क्षेत्र आम्दानीको बलियो पाटो बनेको छ ।

विगत केही वर्षअघि महिलाहरु शिक्षित भएर पनि स्वरोजगार बन्न सकेका थिएनन् । तर बीमाको बजार विस्तारसँगै ग्रामिण तथा शहरी ईलाकामा बीमा क्षेत्रमा काम गर्ने महिलाको सक्रियता बढ्दै गएको सरोकारवालाहरुको भनाई छ ।

यसै क्षेत्रमा दुई वर्षदेखि निरन्तर जोडिएकी छिन् भरतपुर १९ रामनगरकी सृजना राई । उनी पेशाले शिक्षिका हुन् । शिक्षण पेशालाई सँगै लिएर उनी विगत दुई वर्षदेखि सुर्या लाइफ इन्स्योरेन्समा बीमा अभिकर्ताको रुपमा काम गर्दै आएकी छिन् ।

करिब ११ वर्षअघि नेपालमा जनमानसमा बीमाको अर्थ बुझाउन एकदमै कठिन थियो । यसको अर्थ मानिसहरु बीमा गर्ने भनेपछि त्यति सकारात्मक भने थिएनन् ।

उनले यस क्षेत्रमा काम सुरु गरेपछि अन्य क्षेत्रमा भन्दा दुख कम र आम्दानी राम्रो भएको बताउँछिन् । बीमा अभिकर्ताको रुपमा काम गर्नेहरुलाई नियमित रुपमा कार्यालय जान नपर्ने र यसलाई ‘पार्ट टाइम’ बनाएर काम गर्दा सोचेभन्दा पनि राम्रो आम्दानी भएको उनको भनाई छ । उनी भन्छिन्, ‘बिहान घरधन्दा सकाएर स्कुल जान्छु । स्कुलमा बालबालिका लिएर आउने अभिभावकहरु उनीहरुको भविष्य सुनिश्चितताका लागि सजक भएका कुराहरु सुदा उहाँहरुलाई बीमा गर्नुपर्छ भनेर ‘कन्भिन्स’ गर्दै आएकी छु । अहिले स्कुलमा अध्ययनरत धेरै बालबालिकाले बीमा गरेका छन् ।’

शिक्षण पेशामा आवद्ध भएका कारण पनि यस क्षेत्रमा थप विश्वाशिलो भइने राई बताउँछिन् । जनमासमा बीमाबारे जनचेतना फैलाउन थप सहज भएको भन्दै उनले समुदायमा बीमा प्रति सकारात्मक सोचको विकास भएको उनको भनाइ छ ।

त्यस्तै भरतपुर ७ कृष्णपुरकी कल्पना पौडेल पनि २०६७ सालदेखी बीमा क्षेत्रमा प्रवेश गरेकी थिइन् । नेपाल विद्यार्थी संघकी केन्द्रीय सदस्य समेत रहेकी पौडेल हाल नेपाल लाइफ इन्स्योरेन्स कम्पनी लिमिटेडकी बीमक संघकी केन्द्रीय सदस्य हुन् ।

करिब ११ वर्षअघि नेपालमा जनमानसमा बीमाको अर्थ बुझाउन एकदमै कठिन थियो । यसको अर्थ मानिसहरु बीमा गर्ने भनेपछि त्यति सकारात्मक भने थिएनन् । बीमा अभिकर्ताबाट काम सुरु गेरेकी पौडेलले विगत केही वर्षदेखि बीमा सम्बन्धि मानिसहरु सकारात्मक बन्दै गएको बताउँछिन् । उनका अनुसार बीमा क्षेत्रमा उनी प्रवेश गर्ने समयमा महिलाको संख्या कम न्युन थियो ।

देशभर बीमाको पहुँच बढ्दै गएको र बीमा क्षेत्रमा रोजगारीका लागि महिलाको बढ्दो सक्रियताले समाजमा महिलालाई हेरिने दृष्टिकोण पनि राम्रो बन्दै गएको पौडेल बताउँछिन् । उनी भन्छिन,‘बीमा कम्पनीमा प्रवेशसँगै महिलाहरु स्वाभिमानी बन्दै गएका छन् । सँधै घरभित्र बसिरहने महिलाहरु पनि घरबाहिर हिँड्न र ‘मासमा’ बोल्न सक्ने बानिको व्यक्तित्व विकास हुदै गएको छ ।’

महिलाहरुले घर–घरमा गई आर्थिक सल्लाह दिने, निर्धक्कका साथ बीमा पोलिसी बेच्न सक्ने र धैर्य धारण गर्ने क्षमता बढी भएका कारण कम्पनीहरुले महिलालाई बढी प्राथमिकतामा राखेको उनको भनाई छ ।

महिलाहरुले बीमालाई आम्दानीको स्रोतको एक पाटो बनाएका छन्। बिहान साँझ चुलो चौको घर धन्दासँगै परिवारको रेखदेख गर्ने समेतका काम सकाएर महिलाहरु बीमामा काम गर्न निस्कछन् । यसले गर्दा महिलामा आत्मनिर्भर बन्न र बीमा विस्तारमा सहयोग समेत पुग्ने गरेको युनियन लाइफ इन्स्योरेन्स बागमती प्रदेशका उपप्रमुख इन्द्रराज सुवेदी बताउँछन् ।

यता, भरतपुर ६ केशरवागकी रमिला शर्मा तीन वर्षदेखि युनियन लाइफ इन्स्योरेन्सको बीमा पोलिसी बेच्दै आएकी छन् । मौरीपालन र आफ्नै व्यापार व्यवसाय समेत गर्दै आएकी शर्मा आम्दानीको हिसाब हेर्दा अरु भन्दा बीमा क्षेत्रबाटै सफल भएको बताउँछिन् ।

गृहणी महिलाले घर धन्दा बाहेक अन्य काममा समय पाउँदैनन् भन्ने कुरालाई उनले चिरेकी छन् । उनी बिहान, बेलुका घरधन्दा, बालबच्चाको स्याहार सम्हार गरी पसल जान्छिन् । पसलबाटै नेपाल र नेपालबाहिर भएका आफन्त साथिभाईलाई बीमा बारे बुझाउँछिन् । दिउँसो १÷२ घण्टा फिल्डतिर निस्कन्छिन् । उनी भन्छिन्, ‘बीमाबारे पहिला आफुले राम्रोसँग बुझाउने भएका कारण बीमितलाई बीमा गराउन सहज भएको छ । यसले गर्दा जीवनयापनमा पनि फरकपन ल्याएको छ ।’

यस क्षेत्रमा सञ्चार क्षेत्रका महिलाको समेत उत्तिकै सक्रियता रहेको पत्रकार तथा आइएमई लाइफ इन्स्योरेन्सकी एजेन्सी म्यानेजर अजिता अधिकारी बताउँछिन् । पत्रकार अधिकारी पनि केही वर्षदेखि बीमा क्षेत्रमा आवद्ध छन् । समाचार संकलन, घर परिवार र कार्यालयको समयलाई व्यवस्थापन गरी उनले बीमा कम्पनीलाई समेत समय दिँदै आएकी छन् । उनको मेहनतप्रति आफु मात्र नभई परिवारलाई सन्तुष्टि मिलेको उनी बताउँछिन् ।

महिलाहरुले बीमालाई आम्दानीको स्रोतको एक पाटो बनाएका छन्। बिहान साँझ चुलो चौको घर धन्दासँगै परिवारको रेखदेख गर्ने समेतका काम सकाएर महिलाहरु बीमामा काम गर्न निस्कछन् । यसले गर्दा महिलामा आत्मनिर्भर बन्न र बीमा विस्तारमा सहयोग समेत पुग्ने गरेको युनियन लाइफ इन्स्योरेन्स बागमती प्रदेशका उपप्रमुख इन्द्रराज सुवेदी बताउँछन् ।

महालक्ष्मी लाइफ इन्स्योरेन्स नारायणगढका शाखा प्रमुख तथा चितवन, नवलपुर एरिया प्रमुख कृष्ण बिलास अधिकारीका अनुसार समाजमा पनि आर्थिक कारोबारका लागि महिलाहरुलाई बढी विश्वासका कारण महिलाको सक्रियता बढेको हो । उनी भन्छन् ‘आर्थिक कारोबारका लागि महिलाहरु विश्सवनीय भएका कारण यो क्षेत्रमा महिला सहभागिता बढेको छ ।’

जिवन बीमा कम्पनी मध्ये चितवनमा रहेका पाँच वटा बीमा कम्पनीले करिब ३ हजार महिलालाई रोजगार दिएका छन् । महालक्ष्मी लाइफ इन्स्योरेन्समा १ हजार ४५० ज्योती लाइफ इन्स्योरेन्समा २६५ जना, मेट लाइफ इन्स्योरेन्स २९०, सिटिजन लाइफ इन्स्योरेन्समा ३५४, नेशनल लाइफ इन्स्योरेन्स ४५८ मा, आइएई लाइफ इन्स्योरेन्समा १५० र युनियन लाइफमा १ हजार ७०० को हाराहरीमा महिला अभिकर्ता रहेका छन् ।

बीमा कम्पनीहरुका अनुसार चितवनमा बीमा क्षेत्रमा काम गर्नेमध्ये ५० प्रतिशत महिला रहेका छन् । बीमा कम्पनीहरुले महिलालाई रोजगारी दिनेदेखि महत्वपूर्ण जिम्मेवारी दिने गरेका छन् ।